Gallicanisme

Het gallicanisme is de benaming voor diverse bewegingen die in Frankrijk een aantal voorrechten opeisten, specifiek voor de Franse Katholieke Kerk, rechten die de Franse koning claimde ten koste van het pauselijk gezag. Het ontstond in 1682 toen de Gallicaanse artikelen van de Franse bisschop Jacques-Bénigne Bossuet (1627-1704) door het nationaal concilie van Parijs werden bekrachtigd. Hierin werd o.a. gesteld dat de Franse Kerk onschendbaar was en dat pauselijke uitspraken over geloof en zeden door de universele kerk gevalideerd moesten worden. Hierin waren nogal wat verschillen van opvatting, bv. de koning of het parlement het recht van goed- of afkeuring hadden. Deze artikelen dreigden te leiden tot een schisma. Ze werden door Lodewijk XIV ingetrokken in 1693. Maar op de achtergrond bleef deze hele kwestie aanwezig tot aan het eerste Vaticaans concilie (1869-1870). Het gallicanisme staat uiteraard haaks op het ultramontanisme.