1 Literatuur.
- Berthold Altaner - Alfred Stuiber, Patrologie. Leben und Lehre der Kirchenväter, Freiburg - Basel - Wien, Herder, 1978, 90-93.
2 Inleiding.
De contemporaine en wezenlijk historisch betrouwbare berichten over oud-christelijke martelingen vinden we in twee verschillende vormen:
- het bericht (Martyrium, Passio) en
- het protocol van de handelingen (Acta, gesta).
- De passiones vertellen de gebeurtenissen en geven daarbij enkel de belangrijkste delen van de rechterlijke uitspraak weer. Omdat zulke berichten bedoeld zijn om andere Christelijke gemeenten te onderrichten over wat er gebeurd is en om hen in hun geloof te sterken werden ze als brieven geconcipieerd en rondgestuurd, b.v. Mart. Polycarpi, Brief van de gemeenten van Vienne en Lyon).
- De acta geeft alleen aan het begin en het einde een korte opmerking over de gebeurtenissen en bestaat wezenlijk uit het protocol van het gerechtsgebeuren in vraag en antwoord. In het algemeen gaat het hier om een literaire vorm en niet om de werkelijke ambtelijke gerechtsprotocollen.
Vanaf de vierde eeuw zijn er veel martelaarslegenden ontstaan die gedeeltelijk of volledig verzonnen zijn.
3 De echte martelaarsacten.
Een opsomming van de echte martelaarsacten.
- 1. Het Martyrium Polycarpi.
- 2. Het Martyrium van Ptolemaeus en Lucius, bewaard in de 2. Apologie van Justinus.
- 3. De Acta Justini en gezellen.
- 4. De Acta van Carpus, Papylus en Agathonike, die in Pergamon ten tijde van Marcus Aurelius stierven.
- 5. Epistola Ecclesiarum Viennensis et Lugdunensis De brief aan de gemeenten van Vienne en Lyon aan de gemeentes in Azië en Frygië over de Christenvervolging in Lyon (177/78), te vinden bij Eusebius H.E. 5,1,11; 5,2,8. De brief schildert de liefde en broederlijkheid inde gemeente, de vreugde over de moed van de martelaren, de pijn over de afval van een enkeling en zorg van de kerk voor de martelaren.
- 6. De Acta Martyrum Scillitanorum Noord-Afrika (180).
- 7. De Acta van Apollonius, die Eusebius reeds in zijn verzameling van martelaarsacten had opgenomen (H.E. 5, 21, 2/5), gaan over een proces voor de praefectus praetorio Perennis tegen de voorname en ontwikkelde Romein Apollonius (183/85).
- 8. De Passio Perpetuae et Felicitatis (202/03).
- 9. Het Martyrium van Potamiaena en van de soldaat Basilides (202/03) in Alexandrie; Tekst bij Eusebius, H.E. 6, 5.
- 10. Het Martyrium van Pionius is in de huidige vorm een zwaar bewerkte versie van een oudere tekst. Pionius, een bereisd en gevormde presbyter stierf in Smyrna onder Decius, niet onder Marcus Aurelius zoals Eusebius beweert (H.E. 4, 15, 46v).
- 11. De Acta Proconsulis in Cyprianus, Ep. lxxvii. [Passio Cypriani bestaat uit drie documenten met een minimum aan redactionele toevoegingen. Het eerste document beschrijft het proces van Cyprianus in 257, het tweede zijn arrestatie en proces in 258, het derde zijn marteldood].
- 12. De Acta Maximiliani, een jonge Christen in Numidië, die weigert soldaat te worden (295).
- 13. De Acta Marcelli, een Centurio in Tanger, die weigert deel te nemen aan de feesten en offers ter gelegenheid van de verjaardag van de keizer.
- 14. De Acta Felicis, een Afrikaanse bisschop, die veroordeeld werd omdat hij de heilige boeken niet wilde uitleveren (303).
- 15. Het Martyrium Dasii, een soldaat. Het is voor de godsdienstgeschiedenis interessant vanwege de beschrijving van de in het leger gevierde Saturnaliën (303/04).
- 16. De Acta van Phileas, bisschop von Thmuis (306), in Latijnse vertaling bewaard. De Apologie van Phileas, bewaard in Pap. Bodmer XX bevat het protocol van de laatste procesdag en bevestigt de betrouwbaarheid van de acta, vgl. ook Eusebius, H.E. 8, 9v.
- 17. Het Testament van de veertig martelaren, die onder Licinius rond 320 in Sebaste in Armenië tegelijk stierven en die in hun testament vroegen om gezamenlijk begraven te worden. De tekst is in de overgeleverde vorm onbetrouwbaar.
- 18. De martyribus Palestinae, een geschrift van Eusebius van Caesarea over de martelingen in de jaren 303-311.
- 19. De Acta van de Perzische martelaren uit de vervolgingstijd onder Sapor II (339-379), geschreven in het Syrisch.
De Syrische acten over de martelaren van Edessa uit Romeinse Christenvervolgingen zijn legendes.
|
